روایت چهار سال سراسر چالش تا قله ی مدیریت

ابن‌عربی دو جا در غلبۀ شور شگرف خویش، دو اثر آفریده که بعدها برایش اسباب دردسر شده‌اند و شاگردان بدین سبب او را گرد آمده و دامانش گرفته که: «یا شیخ! چیزی در توضیح بنویس و خود را وارهان!». یکی ترجمان الاشواق،.. و دومی همین کتاب تجلیات الهیه، که فریاد عده‌ای را برآورد که: «این همه گستاخی از کجاست؟» و «اگر این کتاب به واقع ردیه‌ای بر کل مشایخ متقدم نیست،پس چیست؟» «این همه دعوی؟»… ابن سودکین با شیخ شرح ماوقع را می‌گوید و آستینش می‌گیرد که «شرحی و توضیحی کن!». شیح نیز مباحث را تشریح می‌کند و ابن سودکین می‌نویسد…
فصول کتاب بنیان نهاده بر بحث «توحید حقیقی» و «حقیقت توحید» است. این که توحید به واقع چیست، و کامل‌ترین تعریف آن کدام است؟ و شیخ، این جا در زلف مشایخ متقدم صوفیه می‌پیچد و هر کدام را در حضرتی از حضرات حق می‌بیند و ابتدا به تجاهل سوالی در باب توحید می‌پرسد، سپس نقاب از چهره برمی‌گیرد و ایشان را به خبط و خطایی که کرده‌اند مواخذه می‌کند و به تنبه و تذکر در جایی که باید می‌نشاند. مباحث این کتاب حول دو محور توحید و تجلیات می‌چرخند، اما نگاه به توحید تفصیلی است، و نظر به تجلیات اجمالی…

«کلمات ذوقیه» با نام «رساله الابراج» نیز شناخته شده است. نخستین بار هانری کربن آن را تصحیح و در ذیل مجموعۀ مصنفات شیخ اشراق چاپ کرده است. موضوع کلی کتاب، خلاصی از ظلمت بدن و طیران به سوی عالم علوی است. سهروردی این مفهوم را بارها به زبان‌های گوناگون در کتاب‌هایی چون قصة الغربة الغربیة به کار برده است. بازگشت به وطن نیز ذیل حدیث نبوی «حب الوطن من الایمان» به نظر می‌رسد دلمشغولی همیشگی سهروردی است. وی صاحب مُلک خیال در پرداختن به حل و گشودن طلسم بشری است،که همانا رهایی از سجن مُلکی است. شیخ اشراق با پرداختن به مفهوم نورالانوار و نور عالی و چیرگی نور عالی بر نور سافل، و عاشق بودن نور سافل نسبت به نور عالی، دست به بدیع‌ترین اوصاف زده، و در جایی از کتاب می‌گوید: هنگامی که ماه در برابر خورشید قرار می‌گیرد و انعکاس خورشید ذاتش را روشن می‌گرداند، ماه به ذات خود می‌نگرد ، و هنگامی که در ذاتش نور خورشید را مشاهده کرد، بانگ می‌زند: انا الشمس!
کتاب حل الرموز و کشف الکنوز در سال ۸۶۶ هجری قمری به درخواست سلطان محمد فاتح نگاشته شده است. کتاب شامل دو بخش است که بخش دوم آن شرح رسالۀ کلمات الذوقیه است. مصنفک (نویسندۀ کتاب) در بخش نخست کتاب به توضیح اصطلاحات عرفانی پرداخته و کلیات عرفان و تصوف را در ده مطلب تنظیم کرده است. اثر حاضر به بخش دوم اختصاص دارد که حاوی مطالب اشراقی است که از دیدگاه‌های اشراقی شیخ اشراق سخن به میان آمده و آن را با عقاید متصوفه مقایسه می‌نماید. شیوۀ مصنفک بدین گونه است که پس از اتمام هر بحث، چکیدۀ آن را در یک یا چند سطر به عنوان خلاصه ذکر می‌کند که این امر سبب انسجام مفاهیم در ذهن مخاطب می‌شود. در متن کتاب آن‌جا که سخن سهروردی نقل شده، با حروف پررنگ و خطی در زیرش مشخص شده است…