کتاب حاضر یکی از عمیق‌ترین و برجسته‌ترین کتاب‌ها در حوزه‌ی فلسفه و علوم اجتماعی است که تاکنون به رشته‌ی تحریر درآمده است. آمارتیا سن در این اثر با پیوند نظام‌مند عقلانیت و آزادی، نگاه متعارف به عقلانیت را به چالش کشیده و از آن عبور کرده است. او به آزادی به‌مثابه عقلانیت اجتماعی می‌نگرد.
از دیدگاه سن، بین عقلانیت و آزادی ربط وثیقی وجود دارد و بدون فهم و درک عمیق یکی، دیگری را نمی‌توان فهمید. به بیان دیگر، آزادی به عقلانیت و عقلانیت به آزادی وابسته است، چون بدون داشتن آزادی، انتخاب عقلانی ممکن نیست. سن این دیدگاه را که عقلانیت فقط به‌دنبال حداکثر کردن نفع شخصی فرد است رد می‌کند و می‌گوید این دیدگاهِ جزمی، حق عقل و عقلانیت را ادا نمی‌کند و اگر بر جنبه‌ی فرصتی آزادی تمرکز کنیم، مفهوم آزادی و عقلانیت می‌تواند ما را بسیار فراتر از نفع شخصی فرد رهمنون سازد.

آسیب‌شناسی دانشی است درباره‌ی پیشنهادِ رهنمود یا تجویز بر پایه‌ی شناخت یا معاینه‌ی پدیده‌ها برای یافتن راه بهبود و درمان. از این‌رو آسیب‌شناسی می‌باید بخش بزرگی از دانش سیاست را دربر گیرد. اما در دانشِ سیاسیِ امروز، روی‌هم‌رفته، پیوند دانش و پژوهش با نیازها و خواسته‌ها و ارزش‌های ما به‌دست فراموشی سپرده شده و در نتیجه پیوند میان دانشِ سیاست و زندگی سیاسی از هم گسیخته شده است. در فلسفه یا دانش سیاسی دیرین، معنای حکمتِ سیاست، به عنوان دانش، در پیوند آن با زندگیِ سیاسیِ بهتر و آرمان‌های انسانی نهفته بود، اما با علمی و اثباتی‌شدن سیاست به عنوان دانشی تجربی، فلسفه و هدف آن گم شد و دانشِ سیاست به پژوهش تجربی صرف و بی‌علاقه به زندگی عملی و آرمان‌های انسانی بدل شد…
از دیدگاه سیاست، به عنوان دانشِ آسیب‌شناسی، هرگونه معاینه و یا گفت‌وگویی از «آنچه هست» باید ابزار و مقدمه‌ای باشد برای گفت‌وگو از «آنچه باید باشد». دانش سیاسی آسیب‌شناس و چاره‌اندیش است و معاینات تجربی یا علمی را در راه ازمیان‌برداشتن آسیب‌های جامعه به‌کار می‌برد. معاینه‌ی تجربی نیز فاقد جهت و هدف بلکه در جهت آسیب‌زدایی است و کارکرد اصلی آن شناخت و ازمیان‌بردن موانع رسیدن به هدف است. به سخن دیگر، بررسی‌های تجربی و علمی باید تنها در پرتو بررسی‌های آسیب‌شناسانه انجام شوند.

موضوعات مورد بحث در این کتاب بسیار متنوع است. برخی از آن‌ها در زمان حال اهمیت ویژه‌ای دارد و برخی دیگر دارای اهمیتی جاودانه است. دایساکو ایکِدا اهل آسیای شرقی‌ است و آرنلد توینبی فردی غربی است. در واپسین فصل تاریخ بشر، غرب همواره پیشگام بوده و نقشی غالب ایفا کرده است. در کتاب حاضر، توینبی با اتکا به دلایلی پیش‌بینی می‌کند که در آینده شاید آسیای شرقی زمام رهبری را از غرب بگیرد. او به طور کلی بدبین‌تر از ایکدا است، زیرا باور دارد  انسان برای ایجاد آن تغییرات شگرف در نگرش، هدف و رفتار ناگزیر خواهد بود بهای گزافی بپردازد. آیا بدبینی توینبی صرفاً ناشی از سالخوردگی اوست یا به این دلیل است که او به عنوان انسانی غربی تا حدی در این عقیدة اشپنگلر سهیم است که ما در قرن بیستم «زوال غرب» را شاهدیم. به‌ رغم تفاوت میان پیشینة دینی و فرهنگی توینبی و ایکدا، توافق دیدگاه‌ها و اهدافشان تا حد زیادی در این گفتگو‌ها آشکار است. هر دو معتقدند دین محرک اصلی زندگی آدمی است و هر دو باور دارند واقعیـت غایی انسـان یک شخصیـت خداگـونة شبه‌انسانی‌ نیست…