جامعه‌شناسانه اندیشیدن آخرین اثر زیگمونت باومن (۲۰۱۷-۱۹۲۵)، نظریه‌پرداز و جامعه‌شناس برجستهٔ لهستانی‌الاصل، است. آخرین ویراست این اثر پس از درگذشت باومن و با همکاری تیم مِی منتشر شده که ترجمهٔ حاضر از همین نسخه انجام شده است.
باومن و مِی در این اثر سعی می‌کنند مسائل اجتماعی را در چارچوب آخرین تحولات مفهومی آن بحث کنند. این‌گونه است که جهانی‌شدن، تغییرات اقلیمی، تاب‌آوری و دگرگونی‌های ناشی از پیشرفت‌های پُرشتابِ فنّاوری‌های نوین در کنار مسائل و مفاهیم کلاسیک جامعه‌شناختی مانند نابرابری، عدالت اجتماعی و دربرگیری نشانده می‌شوند تا منظومه‌ٔ جدیدی پی افکنده شود. کتاب حاضر مسیری بدیع و جذاب در تأمل بر این مسائل و تحولات پیچیدهٔ آن‌ها می‌گشاید.
بنابراین، همان‌گونه که نویسندگان اشاره می‌کنند: جامعه‌شناسانه اندیشیدن ما را در فهم یکدیگر و خودمان یاری می‌دهد و تبیین‌های ارزشمندی دربارهٔ پویایی‌های جوامع و مناسبات اجتماعی فراهم می‌آورد. امیدواریم پس از مطالعهٔ این کتاب با ما هم‌رأی و هم‌نظر باشید که جامعه‌شناسی رشته‌ای شورانگیز، روشنگر و چالش‌برانگیز است.

در روزگار ما، به یمن پیشرفت‌های پزشکی، انسان‌های بیشتری به دوران پیری می‌رسند. امروزه به‌رغم آن‌که جمعیت سالخوردگان بیش از هر دوره‌ای در تاریخ بشر است، کمتر کسی دانش و مهارت‌های لازم را برای این دوران از زندگی آموخته و اندوخته است. البته خردمندان از دیرباز درباره‌ٔ فضیلت‌ها و ادب‌ورزی‌های پیری تأمل می‌کرده‌اند، اما در روزگار ماست که «تجربهٔ پیری» به «مسئلهٔ پیری» بدل شده است. نزد گذشتگان، گذر عمر به گردش فصول می‌مانْد: هر فصلی به نوبت درمی‌رسید و می‌گذشت. پیری خزان عمر بود، و در گذر طبیعیِ فصول جایی برای گلایه نبود. اما در روزگار مدرن، ایدهٔ‌ «نظم طبیعی» و «هر چیز به جای خویش نیکوست» تا حدّ زیادی جای خود را به ایدهٔ نظم مهندسی‌شده بخشیده که سودای جاودانگی می‌پروراند و چه‌بسا به قوّت تکنولوژی دیر یا زود به آن تحقق ببخشد. از این منظر، پیری دیگر فصل ناگزیری در گذر عمر نیست، بلکه وضعیت ناهنجاری است که باید چاره شود: بسیاری از عوارض آن به‌مدد علم پزشکی و ژنتیک کمابیش چاره‌پذیر است، و چه‌بسا در آینده‌ای نه‌چندان دور بتوان یکسره از شرّ آن گریخت. پیری‌ـ‌هراسی، خصوصاً در متن فرهنگی که بیش از پیش جوانی‌ـ‌پرست شده است، تجربهٔ دوران پیری را دشوار می‌کند.
مقالات گردآمده در این مجموعه تلاشی فلسفی است برای فهم پدیدهٔ «پیری» و تأمل دربارهٔ پیری خوب و درخور. نویسندگان این مقالات، با طرح و بررسی نظر فیلسوفان دوران باستان تا اندیشمندان معاصر، مقولهٔ پیری را از منظرهای علمی، فلسفی، اخلاقی و وجودی بررسی می‌کنند و می‌کوشند از زوایای گوناگون فهم ما را از این مرحلهٔ مهم در زندگی انسان عمیق‌تر کنند.

در دههٔ ۱۷۹۰ رویدادی مهیج و شگرف بر فلسفه تأثیر گذاشت: انقلاب کبیر فرانسه. این رویداد دوران‌ساز متفکران آلمان را نیز سخت تحت‌تأثیر قرار داد. آن دسته از فیلسوفان آلمانی که پیش‌تر چندان دربارهٔ سیاست ننوشته بودند، دلمشغول پرسش‌هایی شدند که این انقلاب مطرح کرده بود. تقریباً تمام نوشته‌های کانت، فیشته، شیلر، هومبولت، فورستر، یاکوبی، هردر، شلگل، نووالیس و ویلند در اوایل دههٔ ۱۷۹۰، مستقیم یا غیرمستقیم، مُلهم از همین انقلاب بزرگ بود.
روشنگری، انقلاب و رمانتیسم واکنش‌های گوناگون و پیچیدهٔ متفکران آلمانی به انقلاب فرانسه را در طول یک دهه و از خلال بررسی دقیق و خلاقانهٔ سه سنت لیبرالیسم، محافظه‌کاری و رمانتیسم دنبال می‌کند، رویکردهایی که هر یک نقشی کلیدی در تحول اندیشهٔ سیاسی آلمان مدرن در قرن نوزدهم و بیستم بازی کرده‌اند. کتاب حاضر خاستگاه‌ها و زمینه‌های این سه سنت را می‌کاود و تحلیلی از ایدئال‌های سیاسی هر کدام عرضه می‌کند. از آن‌جا که فلسفهٔ آلمانی در دههٔ ۱۷۹۰ عمیقاً سیاسی شد، هرگونه مطالعه در مورد آن ناگزیر مطالعهٔ اندیشهٔ سیاسی در آلمان است.

لویناس این درس‌گفتارها را طی سال تحصیلی ۱۹۷۶-۱۹۷۵ در دانشگاه سوربن ایراد کرد. این درس‌ها شرح و تفسیرِ سه واژه‌اند: خدا، مرگ و زمان. شروع دوره‌ها با دو واژهٔ مرگ و زمان است. برای نخستین‌بار، این دو مفهوم که در تمامی آثار لویناس حاضرند به‌تفصیل روشن می‌شوند. همزمان لویناس، با وارونه‌سازی فلسفهٔ هایدگر، پژوهش خود را در باب کلمهٔ «خدا» پی می‌گیرد. از آن‌جا که فلسفه، از همان آغازش، خدا و هستی را با هم درآمیخته است، هستی نیست که فراموش شده، بلکه پیشاپیش خداست که به محاق رفته است. لذا وظیفهٔ اندیشه آزادسازی خدا از سلطهٔ متافیزیک است. نهایتاً، در این درس‌گفتارها سه مضمون اصلی تأملات لویناس روشن می‌شود و در کنار آن‌ها از مفاهیم بنیادین دیگری نیز سخن به میان می‌آید: مسئولیت، غیر، دیگری، صبر، گفتن، گفته، تعالی، شهادت، قداست و غیره.

کتاب حاضر منبعی ارزشمند برای پژوهشگران، استادان و دانشجویانی است که به دنبال یافتن روش‌شناسی و چارچوب‌های نظری نوآورانه برای نگارش پایان‌نامه و رسالهٔ دکتری خود هستند. به طور خاص، برای کسانی که در رشته‌های مطالعات ترجمه، زبان‌شناسی، و علوم قرآن و حدیث مشغول به تحصیل هستند، بسیار الهام‌بخش و بصیرت‌بخش است، چرا که علاوه بر ایجاد یک چرخش روش‌شناختی در جریان اصلی تحقیقات زبان‌شناختی قرآن، سعی کرده است ادبیات نظری جدیدی تولید کند و این امر می‌تواند در اکتشاف شکاف‌های پژوهشی موجود در رویکردهای سنتی قرآن‌پژوهی راهگشا باشد و به نوآوری در تحقیقات قرآنی بینجامد.

توسعهٔ مدرن همراه بود با تسلط علوم مهندسی بر نظام ادارهٔ جامعه و نیز سیطرهٔ منطق فیزیک و ریاضی بر شناخت انسان مدرن از جهان. در این پژوهش می‌کوشم با تمرکز بر نیم‌قرن اخیر و با ترسیم چگونگی شکل‌گیری حوزهٔ تخصصی صنعت سیمان و تحولات آن، و با نگاهی نقادانه، تجربهٔ صنعتی‌سازی در ایران را نشان دهم. همچنین قصد دارم تاریخ صنایع سیمان و چگونگی ارادهٔ تکنوکراسی ایرانی به توسعه را تشریح کنم، این که چگونه بار تحمل‌ناپذیر تعارض منافع در همکاری برای بقا هضم می‌شود و همین همکاری به نجات زندگی مشترک همهٔ نیروهای متعارض می‌انجامد. توازن قوا حاصل چنین فرایندی است، حال آن‌که وقتی توازن قوا از بین می‌رود بقای زندگی در سرزمین مشترک تهدید می‌شود. سررشته‌های این برهم‌زدن تعادل نیروها را می‌توان در سیاست‌گذاری‌ها و انتخاب‌های تاریخی جست‌وجو کرد. پس می‌پرسیم چگونه اراده‌های بازیگران تاریخی توازن قوا را میان نیروهای متعارض حفظ می‌کند و چه اقداماتی این تعادل را بر هم می‌زند؟ درنهایت، وقتی از منظری مشخص (تاریخ صنعت سیمان) به امر کلی (تاریخ صنعت در ایران) می‌نگریم، تداومی از بقا می‌بینیم که گسست‌های مقطعی در تاریخ سیاسی را جبران می‌کند. بدین ترتیب این تاریخ نه تاریخ گسست، بلکه تاریخ تداومی است که چرایی و چگونگی حضور مدیران میانی را در میدان عمل توضیح می‌دهد.

آموزهٔ مصونیت دولت‌ها (The Doctorine of State Immunity) از پایه‌های دیرین حقوق بین‌الملل عمومی است، اما با دیگر زیررشته‌های حقوق و علوم سیاسی نیز ارتباط و تلاقی دارد. برای درک بهتر آموزهٔ مصونیت باید ببینیم یک دولت قرار است از چه چیز مصون باشد. دولت بیگانه از اقتدار، سلطه و صلاحیت دولت‌های دیگر مصون است. گرچه مصادیق اقتدار و صلاحیت بیش از اقتدار و صلاحیت قضایی است و اقتدار و صلاحیت قوای دیگر را نیز در بر می‌گیرد، اما این کتاب بر مصونیت قضایی دولت‌ها، عموماً، و مصونیت قضایی دولت جمهوری اسلامی ایران، خصوصاً، از صلاحیت قضایی دیگر دولت‌ها متمرکز است.
می‌خواهیم بدانیم وقتی شخصی حقیقی یا حقوقی دعوایی علیه یک دولت حاکم در دادگاه‌های کشوری خارجی مطرح می‌کند، محاکم مزبور صلاحیت خوانده قرار دادن آن دولت و اعمال اقتدار بر وی را دارند یا نه. در پرتو اصل مصونیت و تحولات آن، مسئلهٔ درازدامن نحوهٔ برخورد محاکم داخلی چند کشور غربی با حجم بسیار سنگین و چندین‌میلیارددلاری دعاوی اقامه‌شده علیه جمهوری اسلامی ایران، بر مبنای حقوق ادعایی پایمال‌شده در تحولات مربوط به انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ و پس از آن، مورد بررسی تحلیلی و تطبیقی قرار گرفته است.

آلیسون ویر، در فوریهٔ سال ۲۰۰۱، خانهٔ خود در کالیفرنیا را ترک کرد و، به عنوان روزنامه‌نگاری مستقل، به‌تنهایی به فلسطین و اسرائیل سفر کرد تا از نزدیک با درگیری‌های خاورمیانه آشنا شود. مشاهدات خانم ویر بر او آشکار ساخت که مردم آمریکا اگرچه از مسیر اتفاقات خاورمیانه مطلع هستند، اما آشنایی اندکی با آن دارند. در عین حال مسیر این اتفاقات تا حد زیادی خلاف آن چیزی است که رسانه‌های آمریکایی گزارش می‌کنند.
ویر پس از درک این مشکل ریشه‌ای و سیستماتیک، سازمانی تأسیس می‌کند که ادارهٔ آن بر عهده‌ٔ آمریکایی‌هایی است که، بدون هر گونه وابستگی شخصی یا خانوادگی به منطقه، موظفند با انجام تحقیقات و انتشار فعالانهٔ اطلاعات دقیقْ آگاهی عمومی را افزایش دهند.
او که اکنون مدیر اجرایی سازمان اگر آمریکایی‌ها می‌دانستند و رئیس شورای منافع ملی است، به طرزی خستگی‌ناپذیر به مطالعهٔ درگیری‌های این منطقه، تاریخچه‌شان و ارتباط ایالات متحده با این تحولات مشغول است.
سازمان تحت مدیریت او نیز، تا امروز، وظیفهٔ تولید محتواهای آموزشی، برگزاری نشست‌های عمومی، انجام مطالعات رسانه‌ای، ارائهٔ سخنرانی و ارسال مطالب مکتوب به صدها مرکز در سراسر ایالات متحده را برعهده داشته است.