فرهنگ ایرانی به دلیل دادوستد‌های بسیار در طی تاریخ آن و وام‌هایی که از همسایگان دور و نزدیک خود گرفته و خود از آن سرمایه‌ای ساخته و در طول قرن‌ها برآن افزوده، فرهنـــگی اســت چنــدلایه و دارای ابعـــاد مختـــلف که شناخت آن بدون شناخت فرهنگ این همسایگان ناتمام است. سهمی نیز که این فرهنگ در متمدن کردن بعضی اقوام مجاور داشــته و وامــی که آن اقوام و بعضـــی دیگـــر از ایران ستانده‌اند خود جنبۀ دیگری است از فرهنگ او و به مثابهٔ شاخه‌هایی است از درخت کهنسال آن که میوۀ خود را به همسایگان بخشیده‌اند یا بر زمین دیگران سایه افکنده‌اند. به همین مناسبت است که شناخت ادیان یهودی و مســیــحــی و مانـــوی و مـــذاهــب مختـــلـف گنـــــوســـی و علی‌الخصــوص اســلام از یــک جانــب و شناخت مذاهب مختلف هندی از جانب دیگر نیز به یک معنی شناخت جنبه‌هایی از فرهنگ ایران است یا در فهم بعضی وجوه آن یاری‌رسان است. به این همه باید فلسفه و هنر و علوم یـــونــانــی و هنـــدی و چیــنـــی و میـــراث تمــدّن‌های بـــزرگ بین‌النهرین و تا حدی مصر را نیز افزود…

کتاب «دین مانویان» در کنار «مانویت» از نخستین آثار در این مجموعه تحت عنوان «گندی شاپور» هستند