نظم خودانگیخته در سنت روشنگری اسکاتلند با تکیه بر نگرش تجربه‌گرایی و باور به انباشت تدریجی دانشِ ناشی از تجربه و به صورت عرف و رسومات، مقومی برای کنترل و هدایت افراد جامعه و ثبات در انتظارات قرار گرفت. ثباتی که تضمین کننده آزادی و زمینه‌ساز بروز خلاقیت‌ها و نوآوری‌ها بوده و به عنوان مأموریتی پیشینی در خلق بشر به ودیعه گذارده شده است و متضمن تحقق آرمان‌هایی چون عدالت، برابری و آزادی است. متفکرین روشنگری اسکاتلند، نظم خود انگیخته و تبعات آن برای مدرنیسم و عصر روشنگری را منتسب به خود می‌دانند. این کتاب مدعی است که به زنجیره اصلی مدل مفهومی نظم خودانگیخته بر پایه چهار مفهوم اساسی پیامدهای ناخواسته، نظم خودانگیخته، تکامل و دست نامرئی دست یافته است و از این طریق به تحلیل خاستگاه اصلی‌ترین نهادهای اجتماعی نظیر علم، اخلاق، قانون، دولت و بازار پرداخته است.