قصد نداریم سرگذشت داستایوسکى را تعریف کنیم. فقط باتوجه به نامه‌هایش تصویرى از او به دست مى‌دهیم. در سال 1821 در مسکو به دنیا آمد. از همان آغاز زندگى، باوجود این‌که در دوران کودکى همواره با بیمارى دست به گریبان بود، همیشه از او کار مى‌کشیدند: حال آن‌که برادرش «میخائیل» قوى‌تر و سالم‌تر بود.

دوستش «ریزن کامف»[1]  داستایوسکى را در بیست سالگى (1841) چنین توصیف مى‌کند: «یک صورت گرد و پر، بینى اندکى خمیده، موهاى بلوطى روشن و کوتاه. یک پیشانى بزرگ در زیر ابروان کم‌پشت، و چشمان کوچک خاکسترى و بسیار فرورفته، گونه‌هاى پریده رنگ با لکه‌هاى حنایى، رنگ رخساره‌اى بیمارگونه و پریده و لب‌هاى بسیار کلفت.» باوجود رنجوریش او را به خدمت سربازى بردند، و برادرش که قوى‌تر بود، از خدمت معاف شد. در بیست‌سالگى استوار ارتش شد؛ خودش را آماده مى‌کرد تا در سال 1843 به مقام افسرى برسد. مواجبش سه‌هزار روبل بود و هرچند پس از مرگ پدر، وارث مال و منال او گردید، چون زندگانى بى‌بند و بارى داشت و وانگهى مخارج برادر کوچکش به عهده او بود، پیوسته بر قرضش افزوده مى‌شد. مسأله پول در هر صفحه نامه‌هایش مطرح مى‌شود و تا پایان زندگى‌اش همیشه بزرگ‌ترین عامل است، فقط در سال‌هاى آخر زندگى، واقعآ از تنگدستى نجات یافت.

داستایوسکى ابتدا یک زندگى بى‌بند و بار داشت، به تئاترها و کنسرت‌ها و بالت‌ها مى‌رفت. بى‌قید و لاابالى بود. اتفاق مى‌افتاد که یک آپارتمان را اجاره مى‌کرد، فقط براى این‌که از دک و پوز موجر خوشش آمده بود. نوکرش پول‌ها را مى‌دزدید و مى‌گذاشت تا او بدزدد و از این کار لذت مى‌برد. چون خودش به‌تنهایى نمى‌توانست زندگى کند، دوستان و خانواده‌اش خوشحال مى‌شدند که او با دوستش «ریزن کامف» زندگى کند و به او مى‌گفتند که نظم و ترتیب آلمانى را از او یاد بگیرد. «ریزن کامف» چند سال از «تئودور میخائیلووچ» بزرگ‌تر بود.

داستایفسکی در نامه‌ای که به سردبیر یک مجله روس نوشته بود، طرح رمان جنایت و مکافات را اینگونه معرفی کرد: “گزارش روان‌شناسانه یک جنایت که بطور واقعی امسال صورت گرفته و خبرش در روزنامه منتشر شده. جوان دانشجویی که از دانشگاه اخراج شده و درنهایت فقر و تنگدستی به سر می‌برد، تحت تاثیر بی‌تفاوتی ناشی از این همه محرومیت، عدم تعادل روحی و زیر نفود بعضی نظریه‌های مبهم و نامطمئن که در همه جا منتشر می‌شده، تصمیم می‌گیرد برای پایان دادن به این وضعیت غم‌انگیز به زور و حتی جنایت متوسل شود…”
اغلب منتقدان و خوانندگان ادبیات، بر این رای اجماع نظر دارند که فئودور داستایفسکی بزرگ‌ترین نویسنده و “جنایت و مکافات” یکی از برجسته‌ترین رمان‌های جهان است. این کتاب بارها و بارها به زبان‌های مختلف ترجمه شده و دوستداران ادبیات را در سراسر جهان مفتون خود ساخته است